Erlichioza u psów – jak rozpoznać, leczyć i zapobiegać chorobie odkleszczowej?

Posted On 8 grudnia, 2024

Erlichioza to poważna choroba zakaźna wywoływana przez bakterie z rodzaju Ehrlichia, które są przenoszone na psy przez ukłucia kleszczy. Jest to jedna z najczęstszych chorób odkleszczowych, która może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci zwierzęcia. Choroba ta jest szczególnie groźna, ponieważ jej objawy mogą być niespecyficzne i trudne do rozpoznania we wczesnym stadium. W tym artykule szczegółowo omówimy przyczyny, objawy, przebieg i leczenie erlichiozy u psów, a także przedstawimy skuteczne metody zapobiegania.

Co to jest erlichioza?

Erlichioza u psów jest chorobą wywoływaną przez wewnątrzkomórkowe bakterie z rodzaju Ehrlichia. Najczęściej występującą formą jest erlichioza monocytarna psów (CME – Canine Monocytic Ehrlichiosis), wywoływana przez bakterię Ehrlichia canis. Patogeny te infekują białe krwinki (monocyty) i powodują zaburzenia w funkcjonowaniu układu odpornościowego, krwionośnego oraz narządów wewnętrznych.

Choroba jest przenoszona przez ukłucia zakażonych kleszczy, głównie z gatunku Rhipicephalus sanguineus, znanych jako kleszcze psie. Erlichioza występuje na całym świecie, ale największe ryzyko zachorowania dotyczy regionów o ciepłym klimacie, gdzie kleszcze są aktywne przez większą część roku.

Przyczyny erlichiozy u psa

Bezpośrednią przyczyną erlichiozy jest zakażenie bakterią Ehrlichia canis. Główne drogi zakażenia obejmują:

  1. Ukąszenia zakażonych kleszczy:
    • Podczas ssania krwi kleszcz wprowadza do organizmu psa bakterie, które infekują białe krwinki. Ryzyko zakażenia wzrasta, gdy kleszcz pozostaje przyczepiony przez dłuższy czas.
  2. Transfuzja krwi:
    • Erlichioza może być przeniesiona przez transfuzję krwi od zakażonego dawcy.
  3. Zakażenie przez kontakt z zakażonymi wydzielinami (rzadko):
    • Może to obejmować kontakt z krwią zakażonego psa podczas zabiegów weterynaryjnych.

Objawy erlichiozy u psa

Objawy erlichiozy mogą być bardzo różnorodne i zależą od fazy choroby. Wyróżnia się trzy fazy erlichiozy: ostrą, subkliniczną i przewlekłą. Każda z nich charakteryzuje się innym przebiegiem i objawami.

1. Faza ostra:

  • Występuje w ciągu 1–3 tygodni od zakażenia.
  • Objawy obejmują:
    • Gorączkę.
    • Apatię i osłabienie.
    • Utratę apetytu.
    • Powiększenie węzłów chłonnych.
    • Wybroczyny na skórze, krwawienia z nosa (skutek zaburzeń krzepnięcia).
    • Bóle mięśni i stawów, prowadzące do kulawizny.

2. Faza subkliniczna:

  • Trwa od kilku miesięcy do nawet lat.
  • Pies może nie wykazywać wyraźnych objawów choroby, choć bakterie wciąż są obecne w organizmie.
  • W tej fazie układ odpornościowy może częściowo kontrolować infekcję, ale bez leczenia może dojść do przejścia choroby w fazę przewlekłą.

3. Faza przewlekła:

  • Występuje u psów, u których układ odpornościowy nie poradził sobie z infekcją.
  • Objawy są bardziej nasilone i obejmują:
    • Anemię i niedokrwistość.
    • Wyraźne wychudzenie.
    • Trwałe krwawienia z nosa, krwotoki wewnętrzne.
    • Zaburzenia neurologiczne (np. drgawki, ataksja).
    • Niewydolność wielonarządową (np. wątroby, nerek).

Przebieg erlichiozy

Przebieg erlichiozy zależy od fazy choroby, wieku i stanu zdrowia psa oraz od czasu rozpoczęcia leczenia.

  1. Okres inkubacji:
    • Bakterie namnażają się w organizmie psa, ale objawy kliniczne jeszcze się nie pojawiają (trwa 1–3 tygodni).
  2. Faza ostra:
    • Choroba rozwija się szybko i objawy są wyraźne. Bez leczenia może dojść do przejścia w fazę subkliniczną.
  3. Faza subkliniczna:
    • Objawy ustępują, ale bakterie pozostają w organizmie, co może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego.
  4. Faza przewlekła:
    • Rozwija się u psów, które nie były leczone lub u których leczenie było nieskuteczne. Dochodzi do trwałych uszkodzeń narządów i zaburzeń krzepnięcia krwi.

Diagnostyka erlichiozy

Rozpoznanie erlichiozy wymaga dokładnego wywiadu klinicznego, obserwacji objawów oraz badań laboratoryjnych. Diagnostyka obejmuje:

  1. Wywiad kliniczny:
    • Informacje o narażeniu psa na ukąszenia kleszczy oraz występujących objawach.
  2. Badania krwi:
    • Morfologia krwi: Wykazuje anemię, trombocytopenię (obniżoną liczbę płytek krwi) i leukopenię.
    • Biochemia: Zmiany w parametrach wątrobowych i nerkowych w zaawansowanych przypadkach.
  3. Testy serologiczne:
    • Testy ELISA lub IFAT wykrywają obecność przeciwciał przeciwko Ehrlichia canis.
  4. Testy molekularne (PCR):
    • Wykrywają materiał genetyczny bakterii w próbce krwi, co potwierdza obecność zakażenia.
  5. Badania obrazowe:
    • USG lub RTG mogą być pomocne w ocenie zmian w narządach wewnętrznych.

Leczenie erlichiozy

Leczenie erlichiozy jest najbardziej skuteczne, gdy zostanie rozpoczęte w fazie ostrej. Terapia obejmuje:

1. Antybiotyki:

  • Doksycyklina jest najczęściej stosowanym lekiem i zwykle podawana przez 3–4 tygodnie.
  • W niektórych przypadkach stosuje się inne antybiotyki, takie jak minocyklina.

2. Leczenie wspomagające:

  • Płynoterapia: W celu nawodnienia i wsparcia funkcji narządów.
  • Transfuzje krwi: W przypadkach ciężkiej anemii.
  • Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne: W celu złagodzenia objawów bólu i gorączki.

3. Monitorowanie stanu zdrowia:

  • Regularne badania krwi w celu oceny odpowiedzi na leczenie i monitorowania liczby płytek krwi.

Profilaktyka erlichiozy

Zapobieganie erlichiozie opiera się na ochronie psa przed ukąszeniami kleszczy oraz na regularnym monitorowaniu jego zdrowia.

Kluczowe środki zapobiegawcze:

  1. Preparaty przeciwkleszczowe:
    • Obroże, krople spot-on i tabletki doustne skutecznie chronią psa przed kleszczami.
  2. Regularne przeglądy sierści:
    • Codzienne sprawdzanie psa po spacerach w terenach zielonych, szczególnie w sezonie aktywności kleszczy.
  3. Szybkie usuwanie kleszczy:
    • Im szybciej kleszcz zostanie usunięty, tym mniejsze ryzyko zakażenia.
  4. Unikanie terenów o dużym ryzyku:
    • Ograniczanie spacerów w wysokiej trawie i gęstych zaroślach.
  5. Testy kontrolne:
    • Regularne badania krwi w kierunku chorób odkleszczowych, zwłaszcza w regionach o wysokim ryzyku.

Znaczenie erlichiozy dla zdrowia psa

Erlichioza to choroba, która może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, a w niektórych przypadkach nawet do śmierci. Wczesne rozpoznanie i leczenie są kluczowe, aby zapobiec przejściu choroby w fazę przewlekłą. Profilaktyka, w tym ochrona przed kleszczami, odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu tej groźnej chorobie.